Trong quý 3 vừa qua, mảng tự doanh của các công ty chứng khoán (CTCK) đã cho thấy sự phân hóa rõ rệt. Nhiều ông lớn trong ngành báo lãi đáng kể từ hoạt động này, trong khi một số doanh nghiệp khác lại phải đối mặt với khó khăn.
Những cái tên thắng lớn nhờ tự doanh
Theo báo cáo tài chính mới công bố của Công ty CP Chứng khoán SSI (SSI), trong 9 tháng đầu năm, doanh thu hoạt động đạt hơn 6.140 tỷ đồng, tăng trưởng 25% so với cùng kỳ năm trước. Lãi trước thuế và sau thuế lần lượt là 2.878 ngàn tỷ đồng và 2.312 ngàn tỷ đồng
Đáng chú ý, lãi từ tài sản tài chính ghi nhận qua lãi/lỗ (FVTPL) cùng với lãi cho vay và phải thu đã chiếm tỷ trọng lớn trong tổng doanh thu của công ty.
Theo đó, SSI tiếp tục khẳng định vị thế dẫn đầu về giá trị đầu tư trong quý 3/2024. Báo cáo tài chính riêng ghi nhận danh mục đầu tư đạt hơn 41.000 tỷ đồng, không bao gồm cổ phiếu phòng ngừa rủi ro từ chứng quyền.
Trong cơ cấu danh mục, 87% của SSI được phân bổ vào tài sản ghi nhận theo giá trị hợp lý (FVTPL), 12% vào tài sản giữ đến ngày đáo hạn (HTM) và hơn 1% vào tài sản sẵn sàng để bán (AFS).
 |
| Đối với tài sản FVTPL, SSI sở hữu hơn 1.809 tỷ đồng cổ phiếu (bao gồm VPB, HPG, TCB, VHM), 12.890 tỷ đồng trái phiếu và 20.918 tỷ đồng chứng chỉ tiền gửi. |
Tổng kết quý 3, Công ty CP Chứng khoán Vietcap (VCI) ghi nhận lãi sau thuế đạt 215 tỷ đồng, tăng 20% so với cùng kỳ năm trước. Công ty cho biết kết quả này có được nhờ việc thực hiện hóa lợi nhuận từ một số khoản đầu tư như MSN, MBB, PNJ và STB, dẫn đến doanh thu từ tài sản FVTPL tăng mạnh. Bên cạnh đó, VCI cũng mua thêm TDM, FPT và gia tăng đầu tư vào trái phiếu.
Theo đó, lãi từ tài sản tài chính FVTPL trong quý đạt gần 536 tỷ đồng, gấp 2,1 lần so với cùng kỳ. Sau khi trừ đi phần lỗ từ tài sản tài chính FVTPL (252 tỷ đồng, gấp đôi cùng kỳ) và chi phí tự doanh hơn 14 tỷ đồng, mảng tự doanh của Công ty vẫn thu lãi gần 270 tỷ đồng, gấp hơn 2 lần so với năm trước.
 |
| KDH, IDP, PNJ, STB, FPT, TDM,…là các mã cổ phiếu được VCI nắm giữ |
Một cái tên khác cũng ghi nhận doanh thu khả quan nhờ mảng tự doanh là Công ty CP Chứng khoán MB (MBS) với danh mục trị giá hơn 7.700 tỷ đồng.
Trong đó, khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn (HTM) của MBS đạt gần 3.800 tỷ đồng, tăng gần 1.500 tỷ đồng so với đầu năm, trong đó hơn 3.100 tỷ đồng là tiền gửi có kỳ hạn ngắn hạn. Khoản mục tài sản sẵn sàng để bán (AFS) cũng ghi nhận hơn 2.200 tỷ đồng, tăng gần 1.000 tỷ đồng, chủ yếu là trái phiếu chưa niêm yết (1.812 tỷ đồng), cổ phiếu niêm yết (268 tỷ đồng) và cổ phiếu chưa niêm yết (118 tỷ đồng). Còn khoản mục tài sản ghi nhận FVTPL ghi nhận hơn 1.700 tỷ đồng, tăng gần 600 tỷ đồng so với đầu năm.
Theo đó, mảng tự doanh với lãi từ FVTPL cao gấp 11 lần cùng kỳ, đạt 286 tỷ đồng, đóng góp vào doanh thu hoạt động 806 tỷ đồng của Q3/2024.
Đối với Công ty CP Chứng khoán TP.HCM (HCM), toàn bộ mảng tự doanh của HSC là FVTPL, với giá trị gần 8.200 tỷ đồng, trong đó, phần lớn là trái phiếu với hơn 5.300 tỷ đồng
Theo đó, mảng tự doanh quý này lãi 130,6 tỷ đồng, tăng 34% so với quý 3 năm trước. Lãi tài sản FVTPL quý này của HCM đạt gần 460 tỷ đồng, tăng 55%.
 |
| Danh mục tự doanh của HCM phần lớn là các cổ phiếu nhóm bank như: ACB, TCB, STB, FPT, VPB,.. |
Trong khi đó, Công ty CP Chứng khoán VIX chủ yếu ghi nhận tài sản tự doanh tại FVTPL, với gần 40% danh mục là cổ phiếu.
Các mảng hoạt động của VIX đều có diễn biến tích cực trong quý 3, đóng góp đáng kể vào kết quả lợi nhuận. Cụ thể, hoạt động tự doanh, chủ yếu phản ánh qua lãi từ tài sản tài chính ghi nhận thông qua lãi/lỗ (FVTPL), đạt 400,8 tỷ đồng trong quý 3/2024, tăng 146,3% so với cùng kỳ năm trước.
 |
| FVTPL của VIX chủ yếu phân bổ vào cổ phiếu niêm yết và trái phiếu chưa niêm yết |
Đuối sức vì tự doanh
Công ty CP Chứng khoán VNDirect (VND) xếp thứ hai sau SSI về giá trị đầu tư, với danh mục tự doanh chủ yếu phân bổ vào FVTPL, chiếm tỷ trọng 84%.
Tuy nhiên, ba mảng kinh doanh chính của Công ty CP Chứng khoán VNDIRECT (HOSE: VND) là tự doanh, môi giới và cho vay đều gặp khó khăn, khiến lãi ròng quý III giảm 21% xuống còn 505 tỷ đồng.
Trong mảng tự doanh, doanh thu ròng từ tài sản tài chính ghi nhận thông qua lãi/lỗ (FVTPL) giảm 27% so với cùng kỳ, đạt 678 tỷ đồng, chủ yếu do lãi suất từ các tài sản như chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu tổ chức tín dụng và trái phiếu doanh nghiệp giảm.
Trong khi đó, lỗ từ FVTPL giảm 8% xuống dưới 260 tỷ đồng, với chi phí không thay đổi nhiều ở mức hơn 9 tỷ đồng. Kết quả, lợi nhuận từ mảng tự doanh của VNDirect còn 409 tỷ đồng, giảm 36% so với cùng kỳ.
 |
| VND sở hữu cổ phiếu đầu tư có giá trị hơn 3.300 tỷ đồng, các mã chiếm tỷ trọng lớn nhất có VPB, HSG, C4G, LTG |
Tương tự, BCTC quý 3/2024 của Công ty CP Chứng khoán Sài Gòn – Hà Nội (SHS) cũng ghi nhận sự sụt giảm về doanh thu ở mảng tự doanh. Cụ thể, SHS có lãi từ tài sản chính ghi nhận qua lãi/lỗ (FVTPL) chỉ 62 tỷ đồng, giảm 68% so với cùng kỳ. Trừ đi phần lỗ FVTPL gần 107 tỷ đồng và chi phí 5.5 tỷ đồng khiến mảng tự doanh ghi lỗ hơn 50 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ lãi hơn 43 tỷ đồng.
Tính đến cuối tháng 9/2024, SHS ghi nhận quy mô tài sản FVTPL tăng thêm 1.850 tỷ đồng so với đầu năm, đạt khoảng 6.900 tỷ đồng, nhờ tăng tỷ trọng vào cổ phiếu niêm yết, trái phiếu niêm yết và công cụ thị trường tiền tệ.
Trong danh mục FVTPL, bốn mã cổ phiếu có tỷ trọng lớn nhất bao gồm VPB với giá gốc gần 350 tỷ đồng (tạm lỗ 11%), FRT (201 tỷ đồng, tạm lãi 111%), MWG (141 tỷ đồng, tạm lãi 28%) và FPT (78 tỷ đồng, tạm lãi 72%).
Tài sản tài chính sẵn sàng để bán (AFS) của SHS ghi nhận giá mua 475 tỷ đồng, không thay đổi so với đầu năm. Trong danh mục này, công ty nắm giữ cổ phiếu SHB với giá trị hơn 275 tỷ đồng (tạm lãi 114%) và cổ phiếu TCD trị giá 200 tỷ đồng (tạm lỗ 65%).