Giá một kim loại hiếm bất ngờ tăng vọt 34% chỉ trong một tuần, vượt xa đà tăng của vàng và bạc. Sự khan hiếm nguồn cung khiến thị trường chao đảo, trong khi Việt Nam dù nằm trong top khai thác nhưng sản lượng vẫn rất thấp. Điều gì đang xảy ra?
 |
Thị trường kim loại quý hôm nay 17/3/2025: Giá vàng tiến sát mốc “không tưởng”; Bạc chạm đỉnh |
|
Thị trường kim loại quý hôm nay 18/3/2025: Giá vàng gây “choáng váng”, bạc cũng chung cảnh ngộ |
Giá cobalt tăng sốc, vượt xa vàng và bạc
Trong khi giá vàng và bạc lần lượt tăng 15% và 18% từ đầu năm 2025, thì cobalt – một kim loại quan trọng trong sản xuất hợp kim và pin, đã tăng tới 67,84% kể từ tháng 1. Đặc biệt, chỉ trong vòng 7 ngày qua, giá cobalt đã vọt lên 34,16%, chạm mức 36.170 USD/tấn – mức cao nhất kể từ năm 2021.
 |
| Cobalt – kim loại đặc biệt quan trọng trong sản xuất các loại hợp kim cũng như pin |
Nguyên nhân chính dẫn đến cơn sốt này là do Cộng hòa Dân chủ Congo – quốc gia cung cấp khoảng 75% tổng sản lượng cobalt toàn cầu, bất ngờ siết chặt xuất khẩu. Động thái này ngay lập tức làm rung chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, ảnh hưởng trực tiếp đến ngành công nghiệp sản xuất pin, xe điện và hàng loạt lĩnh vực công nghệ cao.
Theo CRU Group, hiện có khoảng 85.000 tấn cobalt đang được dự trữ bên ngoài Congo, tương đương mức tiêu thụ của thế giới trong 6 tháng. Tuy nhiên, nếu chuỗi cung ứng không được ổn định trở lại, giá cobalt có thể tiếp tục leo thang.
Thị trường “náo loạn”, nhiều nhà sản xuất ngừng báo giá
Trước cú sốc tăng giá, nhiều nhà sản xuất pin lớn của Trung Quốc đã đình chỉ báo giá và tạm dừng ký hợp đồng mới.
Guangdong Yunchang New Energy Industry, một trong những nhà cung cấp pin hàng đầu, cho biết họ phải xem xét lại giá bán đối với tất cả các đơn đặt hàng mới.
Các công ty sản xuất oxit lithium cobalt – nguyên liệu chính trong pin lithium-ion cũng buộc phải ngừng báo giá để chờ diễn biến thị trường.
Theo Thomas Matthews, chuyên gia phân tích của CRU, tình trạng này có thể còn kéo dài, và giá cobalt chưa có dấu hiệu hạ nhiệt trong thời gian tới.
Congo nắm giữ “chìa khóa” của thị trường cobalt
Hiện tại, Congo sở hữu trữ lượng cobalt lớn nhất thế giới, khoảng 4 triệu tấn, chiếm hơn 50% tổng lượng trữ cobalt toàn cầu. Năm 2023, quốc gia này khai thác 170.000 tấn cobalt, bỏ xa các đối thủ lớn khác như: Úc – 100.000 tấn; Indonesia – 90.000 tấn; Nga – 70.000 tấn; Canada – 50.000 tấn.
Các nhà phân tích cảnh báo rằng nếu nguồn cung từ Congo tiếp tục bị gián đoạn, thế giới có thể phải đối mặt với cuộc khủng hoảng cobalt nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến ngành sản xuất xe điện, pin và hàng điện tử tiêu dùng.
Dù không nằm trong nhóm quốc gia có trữ lượng cobalt dồi dào, Việt Nam vẫn có mặt trong top 20 nước khai thác cobalt trên thế giới. Theo dữ liệu từ Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), sản lượng khai thác cobalt của Việt Nam trong giai đoạn 2013-2016 dao động từ 25 – 277 tấn/năm, trung bình 165 tấn/năm. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, sản lượng giảm còn 100-200 tấn/năm, chủ yếu do:
Hạn chế về công nghệ khai thác
Chi phí sản xuất cao
Thị trường nội địa chưa phát triển mạnh
Tại Việt Nam, cobalt thường được khai thác đồng hành cùng niken hoặc quặng cromit, chứ không phải là khai thác riêng biệt như tại Congo hay Úc.
Mỏ Cổ Định (Thanh Hóa) là một trong những nơi giàu cobalt nhất Việt Nam, với trữ lượng ước tính khoảng 300.000 tấn. Tuy nhiên, do thiếu công nghệ chế biến hiện đại, phần lớn nguồn cobalt ở đây chưa được khai thác hiệu quả.
 |
Cobalt sẽ tiếp tục “nóng”, Việt Nam có thể tận dụng cơ hội?
Dù giá cobalt tăng mạnh và dự báo sẽ tiếp tục leo thang, nhưng Việt Nam chưa tận dụng được lợi thế này do ngành khai thác vẫn còn nhiều hạn chế.
Theo các chuyên gia, để nắm bắt cơ hội, Việt Nam cần:
Đầu tư công nghệ khai thác hiện đại, giảm phụ thuộc vào xuất khẩu quặng thô
Xây dựng chuỗi giá trị chế biến cobalt, hướng tới phát triển công nghiệp pin lithium-ion nội địa
Tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp nước ngoài để nâng cao năng lực khai thác và chế biến
Nếu có chiến lược đúng đắn, Việt Nam hoàn toàn có thể tăng sản lượng khai thác, góp phần vào chuỗi cung ứng cobalt toàn cầu và hưởng lợi từ mức giá cao kỷ lục hiện nay.