Từng là loại trái cây “tỷ đô” với kim ngạch xuất khẩu không ngừng tăng trưởng, sầu riêng Việt Nam đang đối diện với giai đoạn khó khăn chưa từng có. Sản lượng xuất khẩu giảm mạnh do các rào cản kiểm dịch nghiêm ngặt từ Trung Quốc, EU và Đài Loan. Ngành sầu riêng cần làm gì để tìm lại vị thế trên thị trường quốc tế?
 |
Giá sầu riêng hôm nay 19/2/2025: Thương lái tranh mua đẩy giá sầu riêng lên cao |
|
Giá sầu riêng hôm nay 20/2/2025: Xuất khẩu lao đao vì Trung Quốc siết kiểm soát |
Xuất khẩu sầu riêng sụt giảm kỷ lục 80%
Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), tính đến giữa tháng 2/2025, Việt Nam chỉ xuất khẩu được khoảng 3.500 tấn sầu riêng, giảm 80% so với cùng kỳ năm trước. Đây là mức giảm sâu nhất trong nhiều năm, đặt ra thách thức lớn cho ngành sầu riêng vốn được coi là “mũi nhọn” của xuất khẩu trái cây Việt Nam.
 |
Sự sụt giảm mạnh mẽ này đã tác động tiêu cực đến toàn ngành rau quả. Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu rau quả tháng 1/2025 chỉ đạt 416 triệu USD, giảm 11,3% so với tháng trước và 5,2% so với cùng kỳ năm 2024.
Lý do chính dẫn đến sự sụt giảm mạnh này là do Trung Quốc siết chặt kiểm tra dư lượng chất vàng O trên sầu riêng. Theo quy định mới, mọi lô hàng xuất khẩu sang Trung Quốc phải được kiểm tra 100% mẫu, nếu phát hiện dư lượng vượt mức cho phép sẽ bị từ chối thông quan.
Không chỉ Trung Quốc, EU cũng tăng cường kiểm soát với sầu riêng nhập khẩu từ Việt Nam. Tần suất kiểm tra tại biên giới châu Âu đã tăng từ 10% lên 20%, do lo ngại về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật.
Bên cạnh đó, Đài Loan tiếp tục gia hạn lệnh kiểm tra gắt gao với sầu riêng Việt Nam. Theo thông báo từ Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Đài Loan (TFDA), Đài Loan sẽ duy trì quy định kiểm tra từng lô sầu riêng nhập khẩu từ Việt Nam đến ngày 30/4/2025. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ xuất khẩu và khiến doanh nghiệp gặp khó trong việc đưa hàng ra thị trường.
Bài toán khôi phục vị thế cho sầu riêng Việt Nam
Trước tình trạng xuất khẩu sầu riêng giảm mạnh, Bộ NN&PTNT đang khẩn trương đàm phán với Trung Quốc nhằm đưa xuất khẩu sầu riêng trở lại đúng quy trình theo nghị định thư đã ký giữa hai nước. Đồng thời, Bộ cũng khuyến khích các doanh nghiệp xuất khẩu thực hiện nghiêm túc các quy định về kiểm dịch để tránh tình trạng hàng hóa bị ách tắc.
Một trong những giải pháp quan trọng là nâng cao năng lực xét nghiệm tại Việt Nam. Hiện tại, có 9 phòng kiểm nghiệm được Trung Quốc công nhận đang hoạt động, nhưng Bộ NN&PTNT đang gửi thêm 6 hồ sơ xin cấp phép phòng kiểm nghiệm mới để tăng khả năng kiểm tra nhanh chóng, giảm tình trạng ùn ứ hàng hóa.
Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cần có sự thay đổi trong canh tác và công nghệ bảo quản để đảm bảo sầu riêng đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Việc giảm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không rõ nguồn gốc, đầu tư vào công nghệ bảo quản sau thu hoạch, và đảm bảo chuỗi cung ứng sạch là những yếu tố sống còn giúp sầu riêng Việt Nam lấy lại niềm tin từ thị trường quốc tế.
Nguy cơ thị trường nội địa bị ảnh hưởng
Một vấn đề đáng lo ngại khác là nhiều lô sầu riêng bị từ chối thông quan đang quay đầu về tiêu thụ trong nước với giá rẻ. Nếu không có cơ chế kiểm soát chặt chẽ, điều này có thể khiến người tiêu dùng mất niềm tin vào chất lượng sầu riêng Việt Nam.
Hiệp hội Rau quả Việt Nam khuyến cáo các doanh nghiệp cần có quy trình xử lý rõ ràng đối với sầu riêng không đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Đồng thời, các đơn vị quản lý thị trường cần vào cuộc để giám sát chặt chẽ chất lượng hàng hóa tiêu thụ nội địa, tránh ảnh hưởng đến thương hiệu nông sản Việt Nam.
 |
Hướng đi nào cho sầu riêng Việt Nam?
Trong bối cảnh thị trường gặp khó khăn, ngành sầu riêng cần có chiến lược cụ thể để phục hồi:
Tuân thủ nghiêm ngặt các quy định kiểm dịch: Doanh nghiệp cần chủ động thực hiện các biện pháp kiểm tra chất lượng trước khi xuất khẩu, đảm bảo tuân thủ quy định của thị trường nhập khẩu.
Tăng cường giám sát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật: Bộ NN&PTNT đang triển khai chương trình giám sát dư lượng hóa chất trên toàn quốc để kiểm soát ngay từ khâu sản xuất.
Ứng dụng công nghệ bảo quản hiện đại: Đầu tư vào công nghệ bảo quản kéo dài thời gian tươi ngon của sầu riêng, giúp tăng tính cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Mở rộng thị trường xuất khẩu mới: Ngoài Trung Quốc, doanh nghiệp cần khai thác các thị trường tiềm năng như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Đông để giảm sự phụ thuộc vào một thị trường duy nhất.
Sầu riêng Việt Nam đang trải qua giai đoạn đầy thử thách với sự sụt giảm 80% xuất khẩu, nhưng không vì thế mà mất đi cơ hội phục hồi. Việc cải thiện quy trình sản xuất, tuân thủ chặt chẽ quy định kiểm dịch, đầu tư vào công nghệ bảo quản, và tìm kiếm thị trường mới sẽ là chìa khóa giúp ngành sầu riêng lấy lại vị thế trên thị trường quốc tế.