Giá cà phê thế giới ghi nhận mức tăng kỷ lục, đạt đỉnh cao nhất trong gần 30 năm qua, với dòng robusta và arabica đều tăng mạnh. Các yếu tố như biến đổi khí hậu, khan hiếm nguồn cung, và đặc biệt là đầu cơ đã làm rung chuyển thị trường cuối năm 2024, khiến cả nhà sản xuất và người tiêu dùng đều lao đao.
Điều gì đã đẩy giá cà phê tăng vọt?
Cuối năm 2024 chứng kiến một đợt biến động mạnh mẽ trên thị trường cà phê, khiến giá cả leo thang kỷ lục. Báo cáo cho thấy, giá cà phê robusta giao tháng 11/2024 tại London giảm xuống còn 5,028 USD/tấn, nhưng vẫn duy trì mức cao hơn so với nhiều năm trước. Giá arabica, dòng cà phê được ưa chuộng cho các sản phẩm pha chế đặc biệt, dù giảm nhẹ, vẫn duy trì mức trên 300 cent/lb, tăng gần 70% so với đầu năm.
 |
| Giá cà phê tăng vọt cuối năm 2024 |
Theo các chuyên gia, sự tăng giá mạnh mẽ này bắt nguồn từ một loạt yếu tố, từ sản lượng giảm do điều kiện thời tiết bất lợi, đến đầu cơ tài chính trên thị trường nguyên liệu. Một trong những nguyên nhân chính là tình trạng hạn hán kéo dài tại Brazil, nhà sản xuất cà phê lớn nhất thế giới. Hạn hán không chỉ ảnh hưởng đến sản lượng của niên vụ 2024-2025 mà còn làm dấy lên lo ngại về vụ mùa năm 2025-2026, với lượng mưa không đủ để cải thiện độ ẩm đất.
Tương tự, tại Việt Nam – nhà sản xuất robusta lớn nhất thế giới – những khó khăn trong thu hoạch và sản xuất cũng góp phần làm giảm nguồn cung. Tháng 10/2024, xuất khẩu cà phê robusta từ Việt Nam giảm hơn 11% so với cùng kỳ năm trước. Tình trạng mưa lớn kéo dài tại các vùng trồng trọng điểm như Tây Nguyên làm chậm tiến độ thu hoạch và ảnh hưởng đến chất lượng hạt cà phê.
Ngoài ra, quy định chống phá rừng của Liên minh châu Âu, dự kiến có hiệu lực vào cuối năm nay, cũng khiến các nhà nhập khẩu châu Âu đẩy mạnh thu mua robusta để tích trữ. Sự tăng cầu đột ngột này góp phần đẩy giá lên cao, bất chấp việc quy định này đã được hoãn lại thêm một năm.
Yếu tố đầu cơ và tác động toàn cầu
Bên cạnh những yếu tố cung-cầu truyền thống, đầu cơ tài chính là nhân tố quan trọng khiến giá cà phê biến động mạnh. Báo Cinco Días của Tây Ban Nha nhận định rằng các quỹ đầu tư đã đẩy mạnh mua vào cà phê trong tháng 11, dẫn đến mức tăng giá 31,6% chỉ trong một tháng. Với tính thanh khoản thấp hơn các mặt hàng như vàng hay dầu thô, thị trường cà phê dễ bị tác động bởi những biến động nhỏ từ các nhà giao dịch lớn.
Theo ông Harry Howard, nhà môi giới tại Sucden Financial, các nhà xuất khẩu cà phê tại Brazil và Việt Nam đang chịu áp lực tài chính lớn từ chi phí ký quỹ ngày càng tăng, buộc họ phải thanh lý các vị thế bán khống để giảm lỗ. Điều này càng làm gia tăng nhu cầu mua hợp đồng tương lai, tạo hiệu ứng “tuyết lăn” đẩy giá lên cao hơn.
Ngoài ra, các nước sản xuất arabica khác như Colombia và Honduras cũng ghi nhận sản lượng thấp hơn do thời tiết khắc nghiệt. Colombia, nhà sản xuất arabica lớn thứ hai thế giới, đang chật vật phục hồi sau đợt khô hạn kéo dài do hiện tượng El Niño, trong khi mưa lớn gây thiệt hại nặng nề cho cây trồng tại Trung Mỹ.
Triển vọng tương lai thị trường cà phê
Dự báo cho niên vụ 2024-2025 cho thấy sản lượng cà phê toàn cầu đạt khoảng 169 triệu bao, thấp hơn so với nhu cầu tiêu thụ 171 triệu bao. Đây là năm thứ hai liên tiếp thị trường chứng kiến nguồn cung thấp hơn nhu cầu, đẩy lượng tồn kho tại các quốc gia tiêu thụ lớn giảm khoảng 1/3 so với mức trung bình dài hạn.
Chuyên gia Steve Pollard của Marex Group cho biết, vụ mùa 2025/2026 tại Brazil có nguy cơ tiếp tục giảm mạnh do hạn hán, trong khi các vấn đề logistics kéo dài tại quốc gia này đang cản trở nỗ lực tăng cường xuất khẩu. Ở Việt Nam, tình hình sản xuất cà phê cũng không khả quan hơn khi nông dân không mặn mà bán ra do đã có thu nhập ổn định từ các cây trồng khác như sầu riêng hay hồ tiêu.
Với sự bất ổn này, thị trường cà phê toàn cầu có thể tiếp tục đối mặt với những biến động mạnh mẽ, đặc biệt khi yếu tố đầu cơ vẫn đóng vai trò chi phối. Người tiêu dùng trên toàn thế giới có thể phải chuẩn bị cho mức giá cà phê cao hơn và khó lường trong thời gian tới.